Problem odchodzenia z pracy i przejmowania klientów dotyczy przede wszystkim usług, w których bezpośredni kontakt buduje relacje silniejsze niż lojalność wobec firmy. Aby zapobiec takim sytuacjom, warto podpisać z każdym pracownikiem umowę o zakazie konkurencji.
Taki kontrakt pozwala zatrudniającemu zabezpieczyć się przed odejściem klientów do pracownika, który żegnając się dotychczasowym pracodawcą zakłada własną działalność o tym samym profilu.
Umowa o zakazie konkurencji jest uregulowany w Kodeksie pracy i może być zawarta na czas trwania stosunku pracy, jak i na czas określony po rozwiązaniu umowy o pracę.
Jest odrębnym kontraktem od umowy o pracę, ale może być zawarta jednocześnie z umową o pracę lub w późniejszym terminie.
Celem umowy o zakazie konkurencji jest powstrzymywanie się przez pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub po jego zakończeniu od działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, to znaczy od działalności, która narusza interes pracodawcy.
Umowa o zakazie konkurencji musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, w przeciwnym razie jest bezwzględnie nieważna i nie wywołuje określonych w niej skutków prawnych.
Na równi z oświadczeniem woli w formie pisemnej traktowane jest oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej, opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Zakaz konkurencji w trakcie stosunku pracy
Pracodawca może zobowiązać pracownika, aby ten nie prowadził działalności konkurencyjnej wobec niego ani też nie świadczył pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).
Pracodawca może uzależnić zawarcie umowy o pracę od jednoczesnego zawarcia umowy o zakazie konkurencji. Odmowa przez pracownika zawarcia takiej umowy w czasie trwania stosunku pracy może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy
Umowę o zakazie konkurencji obejmującą okres po ustaniu zatrudnienia można zawrzeć, gdy pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
To umowa terminowa – określa się w niej czas obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy.
Złamanie zakazu konkurencji
Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody.
Ustanie zakazu konkurencji
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa w razie:
- ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub
- niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.
Rozwiązanie umowy
Wcześniejsze rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest dopuszczalne w sytuacji, gdy strony umowy zastrzegły w niej:
- możliwość odstąpienia od umowy,
- możliwość jej wypowiedzenia albo,
- gdy umowa przewiduje warunek rozwiązujący, którego ziszczenie doprowadzi do jej ustania.
Ponadto strony zawsze mogą rozwiązać taką umowę za porozumieniem stron.
Odszkodowanie dla pracownika
Odszkodowanie z tytułu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Jeżeli stosunek pracy trwał krócej niż umowny okres zakazu konkurencji po ustaniu zatrudnienia, wysokość odszkodowania należy odnosić do długości zakazu konkurencji, a nie do faktycznego czasu trwania umowy o pracę. Termin wypłaty odszkodowania powinien zostać oznaczony w umowie. Wypłata może nastąpić jednorazowo w określonym dniu, bądź w ratach (np. miesięcznych albo kwartalnych).
Odszkodowanie dla pracodawcy
Były pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną byłemu pracodawcy wskutek naruszenia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy na podstawie Kodeksu cywilnego.
Szkoda powinna zostać zrekompensowana w pełnej wysokości, niezależnie od stopnia winy. Poszkodowany pracodawca może dochodzić więc zarówno wyrównania strat, jak i zwrotu utraconych korzyści, które by osiągnął, gdyby pracownik nie wyrządził mu szkody, naruszając zakaz konkurencji. W umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na rzecz byłego pracodawcy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania przez byłego pracownika obowiązku powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej.
Spory o odszkodowanie za naruszenia zakazu konkurencji rozpoznają sądy pracy. Były pracodawca może wystąpić więc z powództwem o odszkodowanie za naruszenie zakazu konkurencji przed właściwym sądem pracy.